Siman pasa e columna a toca un tema penal y a comparti poco informacion, di e asina yama sepot. En corto, un sepot ta un di e formanan cu un investigacion den un caso penal por yega na su fin sin cu e acusado haya un citacion (dagvaarding). Sin citacion obvio no ta bin un caso penal y sin caso penal e acusado no por wordo sentencia. Asina cu un acusado haya un citacion, ley ta duna un instrumento specifico cu ta dun’e oportunidad pa bringa e citacion. Pa keda den e ambiente di casonan penal, e siman aki e columna lo cubri e tema ey. Ban wak ta con e instrumento aki ta traha.
Intermezzo
Prome cu sigui b’a dal un intermezzo. Pa casi dos aña caba, e mision di e columna LEGAL aki, e unico columna legal den Trempan cu contenido berderamente legal, tabata y lo sigui ta pa observa, analisa y comparti desaroyonan legal cu por ta relevante pa comunidad y comparti esaki cu bo. Pa no tene acceso na e informacion aki limita, ta compartie y pa esunnan interesa por haya e columna mesun dia via mi FaceBook, e FaceBook di Gomez Coffie, mi LinkedIn of riba mi blog www.aboutthelaws.com. Esaki sin fin di lucro y sin ningun tipo di pretencion di ta of di sa miho. Simplemente comparti informacion riba tereno legal den un forma simpel pa compronde. Obviamente, e ta keda un columna y e contenido ta keda solamente un opinion mas. No ta asina cu tur hende mester les’e, tampoco tur hende mester ta di acuerdo cu ne. E obhectivo ta pa contribui den un forma positivo. Claro cu tambe tin di esunnan ey for cu ta maneha un agenda diferente y cu den e proceso ta propaganda contenido di un nivel, ban yam’e di un nivel menos positivo. Ami en todo caso no tin interes di lesa tipo di contenido asina, ni tampoco contenido di un autor asina.
Abo ta un cu si ta lesa e columna aki frecuentemente, no worry pasobra e echo cu un of otro persona no ta comparti e contenido di e columna aki of cualkier otro comentario cu mi por publica, no ta bay ni stop ni influencia contenido di e columna LEGAL aki.
Kico ta un citacion
Back to business, ‘intermezzo’ a caba. Ban cuminsa pa analisa kico ta un citacion. Un citacion (dagvaarding) ta un documento legal den cual Ministerio Publico (di Aruba) ta formula un of mas demanda penal of acusacion contra un sospechoso.
Ora bo haya un citacion na bo cas, por ehempel pasobra b’a pasa den luz cora of polis a gara bo ta “message” cu e shon den bo auto of depues cu b’a tira dos of despues cu b’a firma un par di cos fo’i sla ora bo tabata minister, bo sa cu e cos a bira serio. Pero no worry, e fiscal no ta hacie zomaar. E ta haci esaki a base di un investigacion profundo y a base di un of mas echo cu nos legislado a defini den nos codigo penal como castigabel. Si un echo no ta defini como castigabel den nos codigo penal, e fiscal no por uza esey pa cita un hende.
Cada articulo di nos ley penal ta contene cierto elemento cu hunto ta formula un echo castigabel. Den un caso penal, e fiscal mester bin cu informacion y evidencia valido dilanti hues pa e acusacion of e citacion ta legalmente comproba pa e hues por sentencia e sospechoso conforme e demanda/rekisitorio di e fiscal. Si e fiscal no logra esaki, hues lo por declara e acusado liber di un of mas acusacion.
Tur esaki ta un ehercicio hopi tecnico y kisas no tur ora ta mes facil pa sigui si bo no ta conoci cu e marco legal, manera e ta defini den e codigo penal y e codigo di procedimento panel. Ami ta considera e area aki un di e areanan mas challenging cu tin den ley, juist pasobra e ta asina tecnico, cu den cierto aspecto e ta parce wiskunde of scheikunde.
Obhecion contra un citacion
Manera menciona, ora bo haya un citacion den bo body, e cos a bira serio. Bo mester prepara pa presenta dilanti mesa berde, preferiblemente cu bo abogado y enfrenta e fiscal cu ta atende e caso. Tur esaki cu un hues ta wak bo y scucha tur locual bo ta bisa, e sinta tras di e mesa berde.
Awor, ora bo haya e citacion, ley ta duna bo cinco (5) dia pa lansa bo prome liña di defensa contra Ministerio Publico. Si bo no ta di acuerdo cu e acusacion, bo por lanta un obhecion contra e citacion. Bo ta haci esaki door di entrega un obhecion por escrito (bezwaarschrift) contra e citacion. E obhecion aki lo wordo trata door di Corte di Apelacion (Hof). E obhecion mester ta motiva y argumenta. Si esaki no ta e caso, Hof por declar’e no admisibel. Mientras cu no trata e obhecion y Hof no duna sentencia, e caso penal ta keda posponi. E caso lo sigui na momento cu Hof nenga e obhecion. Si Hof nenga e obhecion parcialmente, e fiscal por ahusta e citation conforme e sentencia.
Proceso
Hof lo evalua y investiga e obhecion. Hof ta scucha tanto e acusado y tambe e Procurador General. Si Hof ta haya esaki necesario, Hof por hasta apunta un hues comisario pa haci un investigacion.
Exito
Si Hof ta haya cu den e caso penal:
- Ministerio Publico ta no-admisibel; of
- cu e echo cometi no ta castigabel; of
- si e acusado no ta castigabel;
e ora Hof ta declara e obhecion valido y ta pone e acusado for di acusacion y di persecucion di Ministerio Publico.
Esaki ta e miho resultado cu un acusado por logra cu su obhecion pasobra e ora a libra di henter e asunto y e por sigui su bida normal sin cu e tin cu worry cu e caso penal, e tempo, e gasto, energia y e incertidumbre cu un caso asina ta trece cu ne. Tampoco e ora e no mester worry cu e ta haya un record criminal o sea un asina yama strafkaart. Los di esaki, bo no tin cu check-in na e resort cu ta keda banda di Colony na Santo di Patia, o sea K.I.A. Life goes on manera nad’un pasa.
No exito
Awor si Hof haya cu bo obhecion no tin base, e ora Hof ta dicta esaki tambe. Cu e caso penal lo sigui su caminda normal. Awor, si bo perde aki no kiermen cu bo ta bay wordo sentencia automaticamente den e caso penal. Esey ta un caso ful apart cu su mesun reglanan.
Strategia prudente
Cada caso ta unico y ta keda na cada acusado y abogado(nan) pa determina e strategia di defensa cu nan lo hiba. Esey ta keda na nan y e columna aki sigur no ta bay cuestiona pakico den un of otro caso no a uza e instrumento aki. Locual si por bisa, tambe door di expertonan riba e materia ta cu, en general, un strategia di defensa prudente lo haci uzo di tur instrumento cu ley ta brinda mescos cu un Ministerio Publico prudente tambe lo haci!