June 21, 2021
DERECHO DI PARTIDO POLITICO TA CABA UNDA DI BO TA CUMINSA!
E ultimo dianan aki nos por a tende un discusion rond di e pregunta cu si un of mas partido politico tin derecho di haya for di Censo e base di dato di tur esunnan cu tin derecho di vota e eleccion aki. Ta trata aki di informacion personal di tur votado, cataloga pa nan bario, of miho bisa, pa e stembureau caminda nan lo bay vota. Den pasado esaki tabata pasa a base di e ley cu ta regula eleccion. Sinembargo, e aña aki un ciudadano a protesta bisando cu e registro ta contene datonan personal y cu dunando e partidonan politico esaki, ta viola su derecho di privacidad. Gobierno a bay di acuerdo cu e ponencia aki. E desicion di gobierno ta comprendibel mirando e desaroyonan riba tereno di privacidad. Partidonan politico cu no a keda contento cu e decision a protesta y segun m’a tende un of otro partido a bay of kier bay corte pa haya e lista toch cu ta contente entre otro:
- Nomber
- Adres
- Fecha di nacemento
- Number di cedula of registro
Tambe por mira ken otro ta biba na un adres particular. Prome cu nos analisa pakico cierto grupo kier e dato aki, ban repasa con nos sistema di ley ta hinca den otro riba e tema aki. Tene cuenta cu hopi di nos leynan riba cierto area ta anticua.
SISTEMA DI LEY
Nos sistema di ley ta sigui un sistema herarkico. Ami ta mir’e manera un piramid cabes abou. Ful na halto tin e tratadonan of e acuerdonan internacional cu ta valido entre e paisnan. Djey ta bin nos ley nan local. Nos ta cuminsa cu nos constitucion Staatsregeling y despues e otro leynan mes, cu ta reglamenta diferente topico den un Landsverordening. Un ley mester pas den e marco of espacio cu e tratadonan y nos constitucion ta permiti. E no por bay contra di esaki. Ora di traha un ley, si ta nota cu e ta boks cu- of bay contra tratado of constitucion- mester cambia e concepto di ley mesora. E organo Raad van Advies ta analisa entre otro e aspecto aki ora nan haci nan control. Den caso cu un ley, despues di tempo – kisas door di antiguedad of desaroyo a nivel di un tratado specifico – e ora e ley of parti di e ley no ta sirbi mas y mester declar’e no aplicabel mas of onverbindend.
NOS LEYNAN
Nos constitucion ta proteha nos privacidad y ta stipula cu gobierno mester bin cu ley pa regula esaki. Nos tin un ley di privacidad cual ta proteha e datonan personal y hasta ta regula e datonan cu polis ta traha cu ne. Den mi opinion, e ley di privacidad no ta adecua mas pa e tempo cu nos ta bibando aden. Ta di lamenta cu no a renob’e. Awor bien por ta cu e reglanan electoral ta duna espacio pa e partidonan politico haya copia di e registro pero e pregunta ta si awor na 2021 kisas mester declara e regla ey no aplicabel mas? Dicon? Pasobra kisas e derecho riba privacidad a desaroya hopi. Ta consider’e un principio di derecho basico of universal mientras cu nos ley riba e tema mes a keda di tempo di pica piedra.
Si nos mira e discusion mundial riba Facebook entorno privacidad y kico si nan a haci, kico por haci of kico no mag haci cu e datonan personal, ta duna nos indicacion cu awe nos ta mira privacidad cu otro wowo. Hasta tabatin probema (grandi) entre Merca y Europa pa locual ta trata dato personal di pasahero door cu ningun di dos tabata contento con e otro ta maneha e datonan di nan ciudadano.
GDPR
Na aña 2018 e tratado Europeo pa proteha privacidad a drenta na vigor. A aproba e texto na 2016 caba. Cortico bisa, awor bo por colecta dato personal pero solamente si ta estrictamente necesario pa por duna servicio of bende un producto. Na Europa awor, asina bo check-out di un hotel, e sistema di hotel ta delete bo dato personal por ehempel di bo credit card. Si esaki no pasa, nan ta haya boet den nan body. Ora cu e GDPR a drenta na vigor lo tabata un bon momento pa nos a modernisa nos leynan di privacidad.
E LISTA DI NOMBER
Censo ta mantene e administracion di dato di tur residente. Nan ta haci esaki pa por maneha e pais cu dato corecto y alcaso. Mescos cu tur ambtenaar, nan tambe tin cu tene ambtsgeheim, o sea nan no por comparti informacion cu nan tin acceso na dje door di nan trabou. Tur nos dato ta warda ey. Kisas no ta ningun secreto unda nos ta biba y ken ta biba den cas cu nos pero mi no ta sigur cu ta deseabel pa e datonan aki ta den man di e partidonan politico. Pasobra haciendo esaki, e datonan ey ya no ta priva mas. E partidonan y nan makinaria di campaña lo haya acceso y lo haci uzo di dje. E partidonan ta parti e informacion ey mas lihe posibel cu nan hendenan cu entre otro ta bay controla dia di eleccion y cu claro ta bay uza e informacion ey pa bishita bo cas, manda bo carta y hasta bin bati na bo porta dia di eleccion si bo no a bay vota ainda! Cu e tecnologia di awendia, mi no ta duda cu manera cierto partido haya e lista, nan lo hinc’e den un sistema sofistica, cu lo link cu otro informacion existente of cu red social cu e mapanan digital y mucho mas unda diripiente un partido politico lo tin mas informacion di tur ciudadano cu Censo y Registro Civil, Cuerpo Policial of cualkier otro departamento oficial. Awor asina e informacion ta riba caya, no solamente e lo wordo uza pa campaña dia di eleccion, sino e chens ta grandi cu nan lo uz’e libremente pa nan haci uzo comercial di dje of kisas hasta pa tira un para. After all, cu e informacion ey bo sa precies unda 70.281 hende ta biba, nan adres corecto, nan nomber, fam y hasta nan edad. Si esaki ta bon mi ta lag’e na cada lesado.
DI OTRO BANDA
E partidonan politico interesa lo bisa cu e ta stipula den ley, dus nan tin derecho! Cu esaki nan ta ignora e desaroyo riba tereno di privacidad. Pero awor pakico tanto interes? Wel, dia di eleccion cada voto ta conta. E politiconan ta bay all out y lo bay haci lo posibel pa convence bo pa bo vota pa nan. Si mester nan ta hasta dispuesto pa compensa bo pa duna nan bo voto. Bon di gasolin, cerbes, placa of miho ainda, promesa di un trabou sigura den gobierno. Awor loke nan ta haci ta pone nan checker sinta den e urnanan electoral y si nan mira cu tempo ta pasa y “nan hendenan” no a yega pa vota, nan ta yama of busca nan si mester pa haya e voto. Pa esun cu nan bay busca, ta un bon momento pa presenta su lista di deseo pa por duna su voto, manera e ehempelnan ya menciona. Mi no sa si e intencion di e ley ta bisa cu partido por haya acceso tabata pa e proposito aki, o sea di tin un mecanismo pa si mester bay busca un hende na su cas y stimul’e of si mester fors’e pa e bay vota. After all, e derecho di voto ta di e ciudadano y no di e partido. M’a tende un hende bisa cu e lista ta pa salvaguardia democracia. E ponencia ey no ta convence mi.
BAN WAK
Ban wak kico lo pasa cu e caso aki. En todo caso mi ta spera cu e gobierno cu sinta lo sa di atende e tema di privacidad aki den un forma diligente y cu ta adecua pa e tempo cu nos ta biba aden. Mescos tambe cu hopi otro tema cu mester di atencion. Mi ta spera tur hende haci uzo di nan derecho den un forma consciente y pacifico. Na fin di e anochi (of e dianan despues) nos lo conoce un of mas ganado. P’esaki pasa mester tin un of mas perdedo tambe. Na final nos democracia mester prevalece y hunto nos tin hopi reto pa enfrenta.