July 12th, 2021
Siman pasa mi a comenta riba e caso den corte entre 2 fundacion ambiental, gobierno y un desaroyado di un proyecto di hotel. Den e caso ey corte a prohibi tur actividad te ora e desaroyado haya un aanlegvergunning. Mi no a splica di unda e permiso aki a bin, pakico e ta, con pa hay’e, cua ta e proceso pa haya esaki y ken ta dun’e. Awe ta un bon momento pa haci esaki.
Desaroyo
Durante ultimo añanan gobierno a bin ta implementa diferente ley y maneho pa cuida nos medio ambiente y promove un desaroyo mas sostenibel. A tuma varios paso, a pasa leynan y a crea un maneho pa esaki. Mi ta sigur lo tin hende of fanatico cu lo cuminsa grita di biaha cu locual tin no ta bon of cu no a wordo haci suficiente. Pa e ultimo aki sigur si e ta toca algo cu ta mas cerca di cas pa e persona en cuestion. Cu falta pa haci te ora cu nos tin un miho sistema ta sigur, pero manera hopi otro cos riba e pida baranca aki, e no ta bay di un dia pa otro of “pocopoco”.
Ambientalistanan
Durante e periodo menciona anteriormente tambe pocopoco nos por a mira cu nos hendenan tambe a cuminsa paga mas tino y haya consciencia pa locual ta trata proteccion di medio ambiente y despues hendenan a uni den un colectivo via comisionnan di bario y esunnan mas sofestica, hasta via fundacionnan. Un di e pioneronan tabata e Fundacion Preserva Malmok cu e bisiñanan di e bario ey mes a lanta. Despues a bin Fundacion Preserva Saliña Cerca y otronan. Cu esaki no solamente fundacionnan cu un enfoke pa ful Aruba pero tambe cu ta enfoca riba areanan specifico.
Cuadro legal
A introduci e aanlegvergunning cu un decreto nacional fecha 21 di december 2018. E decreto ta basa riba e Landsverordening Ruimtelijke Ordening y e maneho di naturalesa y medio ambiente 2018-2021 Nos Naturalesa & Nos Medioambiente y conseho di DIP. E motibo y pensamento tras di esaki ta pa garantisa aspecto di bida, proteha naturalesa di Aruba y limita e crecemento sin control di acomodacionnan y condominio. Tambe e ta diseña pa proteha areanan di groengebied pa recreo y pa proteha y mantene flora y fauna crioyo cu ta wordo menasa.
Ki ora of pakico?
E decreto ta determina cu pa por y prome cu por haci cierto trabounan riba un percela di tereno cu ta mas grandi cu 750 m2, sea riba tera of riba lama, mester di un aanlegvergunning. E actividadnan menciona ta:
- Coba of yena tereno of uza explosivonan pa rementa e suela
- Traha caminda of otro formanan di basha riba un tereno
- Instalacion di kabel of tuberia riba of den un tereno, construccion of instala aparatonan
- Traha waf of pier
- Kap of rosa mata of cadushi
- Cualkier trabou cu por afecta e fluho di awa of e nivel di e awa di nos suela
- Ora di basha un edificio abou of construccion
- Traha luga pa tira sushi of material (di metal) cu por wordo reuza
Mirando e lista aki por conclui cu practicamente pa cualkier actividad di desaroyo riba nos pida baranca of den nos awanan mester pidi un aanlegvergunning. E permiso aki ta diferente cu un bouwvergunning. E ultimo aki ta cubri e aspectonan tecnico di construccion y esaki ta wordo duna door di DOW. Pa haya un aanlegvergunning mester aplica pa esaki na DIP.
Permiso
Ta nenga e permiso solamente si e actividad en cuestion lo causa un daño disproporcional na balornan ecologico, ambiental, of cultural historico. Den tal caso si no no ta di acuerdo cu e decision bo por apela esaki via LAR. Si no hay’e bo por dal bay cu e actividad pero obviamente mester tene cuenta cu por ehempel un eventual Bouwvergunning of kisas un hindervergunning of cu e erfpachtbestemming. Di otro banda si no hay’e por tin bisiña of otro partidonan cu pa un of otro motibo no ta keda contento cu e hecho cu bo a haya e aanlegvergunning. Nan tambe por apela bo aanlegvergunning via LAR.
Pero fulano awor?
Ta bon pa tene cuenta cu a Introduci e ley aki na fin di 2019. Prome cu esey ainda cierto actividad por a tuma luga sin aanlegvergunning pero esey lo keda pa pasado. Construccion ilegal of sea sin bouwvergunning of prome cu haya un aanlegvergunning ta keda contra ley.
Handhaving
Den practica por mira cu no tur ora e departamentonan ta actua contra un actividad ilegal. Como ciudadano semper bo por manda un peticion pa por ehempel DOW of DIP si bo ta mira un construccion ilegal. E ora ey e departamento tin e obligacion di tuma accion y bay controla y enforsa. Haci esaki por escrito na e departamento. Keda riba Facebook so no ta yuda. Si e departamento no a tuma accion despues di cierto tempo, bo por apela via LAR e hecho cu no a tuma accion. Esaki ta un instrumento cu abo como ciudadano tin. U’e consciente.
Final
Segun tempo ta bay pasando, nos leynan ta bay cambiando. Como ciudadano bo tin cu cumpli cu ley. Pesey ta bon pa keda al tanto di e ultimo desaroyonan.