Love is love!
Gobierno ta contra igualdad (ainda)?
E siman cu a pasa e caso(nan) cu mas a hala atencion tabata dos caso di nos Corte Comun of nos Corte di Apelacion. Un caso ta di Aruba y e otro ta di Corsou. Ambos caso tabata trata e tema di matrimonio civil entre dos persona di e mesun sexo. Mescos cu sa pasa na Hulanda tambe, Corte Comun di Caribe Hulandes a opta pa transmiti e sentencia den ambos caso via nan canal di YouTube. Si bo kier mir’e, por click riba e link aki. https://www.youtube.com/watch?v=Ce-0NMoWd8s&t=4s (cuminsando na minuut 12)
E contenido di e sentencia di mas cu 30 pagina cada un, ta conoci. Mi ta opta pa no bay discuti e diferencianan cu tin den e columna aki, ni e sentencia mes of e argumentonan cu a uza. Trempan y otro medionan a cubri esaki den un forma extenso caba. Mi ta prefera uza e dos casonan aki pa papia riba e tema di casacion, o sea un apelacion na nos Corte Supremo situa na Korte Voorhout nr. 8, aya na Den Haag, Hulanda.
No por casa di biaha
Un aspecto di e sentencia cu si mi lo discuti ta e echo cu Hof a stipula cu e sentencia no ta “uitvoerbaar bij voorraad”. Kico esaki kiermen? Wel, e kiermen cu e sentencia no tin efecto legal te ora cu e sentencia bira definitivo. Ki ora un sentencia ta bira definitivo? Esaki por pasa den dos forma.
- E prome ta si e periodo cu ley ta stipula cu por apela e sentencia, den e caso aki di Hof, na Corte Supremo. E periodo stipula ta tres luna.
- E di dos ta si ambos partido “waive” nan derecho di apela y haci esaki conoci na Hof.
Si un di e dos cosnan aki pasa cu e sentencianan, e ora parehanan di mesun sexo por casa pa civil. Awor, esey no ta kita afo cu hasta ora e sentencia bira definitivo, gobierno por opta pa no respeta e sentencia y y busca manera pa frustra e prome enlace matrimonial entre un pareha di e mesun sexo cu presenta na Censo. No lo no ta prome biaha cu gobiernonan ta purba ignora decision di corte. Aunke cu nan ta play santo.
Con casacion lo bay?
Den e columna LEGAL di awe mi lo splica e proceso di casacion den liñanan grandi. E ta bay algo asina. Lo ta na minister-president di Aruba pa duna e luz berde pa asina gobierno por instrui un bufete di abogado na Hulanda cu ta specialisa den casonan na Corte Supremo, pa apela e caso den nomber di Pais Aruba. Pa Corsou esaki lo ta mescos. E motibo cu mester busca un bufete di abogado Hulandes specialisa, ta pasobra solamente abogadonan cu ta admiti specificamente pa practica ley na nivel di Corte Supremo, ta permiti pa haci esaki. Ban yama un hende asina “un abogado di casacion”.
- E prome paso lo ta pa manda un acta di apelacion cu tur e argumentonan cu gobierno tin contra di e sentencia.
- E ora, tipicamente, prome cu bay over na entrega e apelacion mes, partidonan sa pidi un cassatieadvies. E mesun abogado specialisa aki lo traha e conseho aki.
- Despues di esaki, e contra partido lo haya chens di entrega un reaccion por escrito. Djey un funcionario di Corte di Casacion, yama Abogado-General (advocaat generaal) lo repasa e caso y duna un opinion na Corte Supremo.
- Asina cu esaki tuma luga, partidonan tin chens di reacciona riba e opinion di e abogado-general door di entrega un asina yama Borges brief.
- Finalmente, Corte Supremo lo dicta sentencia.
- Ora di haci esey, sea e ta confirma e sentencia di Hof of e ta destrui e sentencia di Hof y manda e caso bek cu instruccion na Hof pa tuma un decision nobo teniendo cuenta cu locual Corte Supremo dicta.
Si Corte Supremo haya cu Hof tabatin rason y confirma e sentencia, e ora e sentencia ta bira definitivo y bo por spera pronto un invitacion pa e casamento civil di bo dos brothernan of bo dos sisternan.
Scope di casacion
Tene cuenta si cu na Corte Supremo, lo analisa si Hof a aplica e ley den un forma corecto. Eynan no tin hues apunta pa politiek, manera na Merca, pa bay vota segun un creencia of ideologia. Lesando e sentencia, ta parce cu Hof a pone un sentencia bon structura y bon motiva y muy probablemente teniendo cuenta cu un posibel apelacion di parti di sea pais Aruba of pais Corsou.
Nos parlamento n’ yuda mucho
Mayoria di nos politiconan, of miho bisa, miembronan di parlamento, historicamente no tabata pro igualdad of en todo caso no ta pro matrimonio entre dos persona di e mesun sexo. Mi ta bisa esaki pasobra ta un mayoria den parlamento, ora mester a vota pa permiti e matrimonio aki den nos codigo civil, a stroba esaki y hasta a percura pa tranca e codigo civil di drenta na vigor mas prome, djis pa e motibo aki mes! Esaki ta inclui politiconan di e partidonan tradicional y otro partidonan cu a bisa cu nan ta pro pero a actua contra. Pa colmo de los colmos, despues nan a sali gaba tambe cu nan a haci posibel pa pareha di e mesun sexo registra nan areglo civil (geregistreed partnerschap) manera cos cu ta “un gran cos” nan a haci of logra. Mientras cu awor Hof a bisa e “logro” ey ta leu di ta mescos cu un matrimonio. Teniendo cuenta cu esaki, lo ta interesante pa analisa awor con e gobierno actual ta bay draai, kisas troce pa mira ta con nan ta bay bende cu pueblo cu nan lo bringa e sentencia aki na Corte Supremo of no.
Ora di cuminsa bay contra
Tene cuenta cu segun hurisprudencia, no por impone balornan religioso (di un religion) riba un otro den un estado di derecho. Tambe cu Hof a dicidi cu un matrimonio entre pareha di mesun sexo no ta mina e instituto di matrimonio.
Ken ta nan?
Gobernantenan ora di papia ta gusta uza e tercer persona plural. Un minister no ta bisa “Ami a bay bishita”, e ta bisa “Nos a bay bishita” aunke cu el a bay su so. Pret. Bek na e caso.
Casamento civil ta tarea di Censo. Segun ley, e Ley di Institucion di Ministerionan (“LIM”) ta stipula cu Censo ta resorta bou di Asuntonan General o sea bou di nos minister-president. Kiermen cu na fin di dia y kisas despues di busca conseho desea, ta e Minister Presidente (nan) lo mester duna e ordo pa apela na Corte Supremo of no. Na Aruba, Evelin Wever-Croes y na Corsou ta Gilmar “Pik” Pisas. Claro, cada pais ta autonomo pero no por exclui cu riba e tema aki e dos paisnan tene cierto contacto ora di fiha posicion. Lo ta curioso pa mira si e diferencianan entre e dos islanan ta asina grandi cu un di e islanan ta acepta e sentencia di Hof anto e otro bay purba su suerte na Corte Supremo pa purba scapa cara pa e proximo eleccion.
Wak pa e fastball
No laga ningun politico bisa bo mañan cu ta Conseho di Minister of Departemento Huridico a dicidi di bay casacion of cu ta Procurador General of cu ta un comision di esaki of di esaya ta esun cu a dicidi di bay Corte Supremo of no. Hasta si e Procurador General core sali y cuminsa papia di e tema. Tene cuenta tambe cu no ta Parlamento (e zgn “organo mas halto” cu no tin ni mucho peso, ni mucho nivel) tampoco ta esun cu ta dicidi riba un caso den cual pais Aruba ta envolvi y sigur no si ta bay apela un caso of no. E deber y e honor pa tuma e decision importante y historico aki ta den man di e minister-president (nan). Tampoco no laga nan bisa bo cu lo bay apela pa asina bin cu mas siguransa, pasobra e sentencia di Hof, huridicamente “ta cla y raspa”. Esun cu tin duda ta pasobra e kier tin duda!
Turismo?
Pa añanan largo Aruba a crece y prospera cu e turismo di parehanan stranhero di sexo opuesto cu a bin Aruba pa drenta enlace matrimonial riba nos dushi isla. Esaki a bira un industria riba su mes y hopi hende na Aruba ta genera nan entrada atendiendo e industria aki. Awor, si inclusion bira un realidad na Aruba, nos lo por crece e industria aki den un forma exponencial door di cater awor tambe na matrimionionan entre personanan di mesun sexo.
Matrimonio prome cu Pasco ainda?
Tin hopi pareha ta scoge e dianan di Pasco pa drenta den enlace matrimonial. Pais Aruba tin e den su man pa haci esaki ainda pa 2022 door di “waive” su derecho di apela na Corte Supremo. Esaki lo ta honorabel y alabes un bunita gesto pa di e forma aki tambe drenta aña 2023 den un forma mas inclusivo.
#LoveIsLove