ATL

Marca vs derecho di autor: Bo sa e diferencia?

October 25th, 2021

Nos hendenan ta hopi creativo. Prueba di esaki nos tin di sobra. Si nos papia di musica so por ehempel nos por admira e biblioteca amplio di misica cu a y ta traha door di nos musiconan na nivel local y internacional. Un shout out pa mi amigo Jeon cu su album nobo “Santa Cruz”. E composicion y e areglonan riba e “disco” nobo aki ta ehempel bibo di derecho di autor. Di otro banda e nomber artistico di Jonathan Thiel o sea Jeon por ta un ehempel di un marca. Kico ta e diferencia? Wel, ban wak.

Derecho di propiedad intelectual 

Esaki ta e area di ley cu ta cubri aspectonan manera marca, derecho di autor (copyright) y patent. Un area cu ami ta haya hopi interesante y dinamico pero ademas un area cu por ta hopi tecnico y complica. E area aki ta cubri tur aspecto cu tin di haber cu creacion cu ta nace y sali for di e mente di un persona. Sea cu esaki ta por ehempel riba tereno di musica, arte of escritura. Bou di propiedad intelectual bo tin un categoria di marca (trademark) y un otro di derecho di autor (copyright). Tur dos ta un propiedad intelectual pero nan no ta e mesun cos

Derecho di autor

Den e categoría aki nos ta haya esunnan cu ta envolvi den e sector creativo. Esunnan cu por sinta cu un canvas blanco y poco verf y ta bira pinta un cuadra a base di un vision cu a sali for di su paden (sea mente of curason). Ora Jeon sinta cu su cuarta bou palo, crea un beat cu despues di sali for di studio ta bai viral y e ta gana un Grammy cu ne. Mescos ta pasa ora Rosabelle Illes ta mira den halto, hala rosea y skirbi un buki pa mucha y public’e den cinco idioma. Den tur e casonan aki, creacion ta cay bou di e derecho di autor. Pa Jeon of Rosabelle haya e derechonan “solamente” tin cu crea un obra. Un obra cu a nace y sali for di nan mes. E ley di derecho di autor ta brinda nan proteccion na momento cu e obra mira luz di dia. 

Reconoce e derecho di autor

Awor semper por bin discusion riba ta ken ta e creador di un obra, ken a cree prome of si ta trata di un obra original. Riba un cuadra e artista por pone su firma y kisas fecha pa asina identifica su obra pero pa tin proteccion legal e no mester haci esaki. As long as cu e por demostra cu e ta e autor, e ta protegi door di nos leynan y tambe leynan internacional.  Awor pa yuda cu e prueba di esey por acudi ña Bureau Intellectueel Eigendom Aruba. Aki un autor of creador por registra e fecha di su creacion. Como instancia oficial, e Bureau aki por certifica e fecha cu a registra e derecho di autor. E Bureau no por duna bo e derecho di autor pasobra abo como creador tin’e caba. E ta costa tiki cen pero e hecho di por valida e fecha por ta relevante ora di un disputa. 

Manipula un obra of derecho di autor

Awor por pasa tambe cu un diseñado grafico ta piki algo for di internet, gaña cambie un tiki anto present’e como un obra original. E ora e no tin e derecho di autor ni tampoco e por traspasa e derecho di autor pa esun cu a contrat’e. Si mañan e creador original di e obra haya sa, e por tuma paso legal. Esaki por bay hopi leu, no solamente den placa pero tambe por ehempel un prohibicion di uza e obra of pa saca tur copia di e obra for di circulacion. Otro ehempel ta cu no por copia un diseño di cas cu un arkitecto a diseña y uza e mapa sin su permiso. E permiso no necesariamente lo ta pornada. Juist pasobra e ta protegi pa ley. 

Marca

Un marca ta otro cos. Nos por papia di un marca, como propiedad intelectual, ora cu un palabra of logo of combinacion di esakinan ta duna un producto of servicio un distincion particular cu ta hacie resalta como unico of special. Ehempel ora nos mira e figura cu boog geel, di leu nos ta reconoce como cierto franchise di fast food/hamburger. Mescos ora nos mira un “swoosh” riba un keds mesora nos sa cu ta Nike ®. Mescos cu e camisa cu e cabay y ginete of e boter berde cu cualkier bon Arubiano lo reconoce di leu, vooral si ta haci calor.

Marca pa ley

E protecion di un marca ta diferente den nos ley. Segun nos ley, e doño di un marca ta esun cu uz’e pa prome biaha aki na Aruba. Na Corsou e derecho ta bay pa esun cu registra e marca prome. E prome ta e sistema di “prome uzo” y e di dos e sistema di e “prome registró”. Awor pa locual ta na Aruba, e prome uzo no ta yuda bo si ta trata di un marca mundialmente conoci y cu ta disfruta di amplio reconocimiento aki na Aruba. Si bo purba toch kisas e mala fe cu bo a mustra lo por stroba e intento ey

Ehempel di marca y mala fe

Si mañan bo dicidi di lanta un café y bo nomber ta Mark-Benson, bo lo por yam’e Mark-Benson Café y door di combina e palabranan ey su so of cu un logo bo ta yega na un marca pasobra hende lo reconoce e palabra of y e logo ya socia esaki cu Mark-Benson. Awor si ami nota cu cos ta bay bon cu ne y mi tambe kier habri un café cu e mesun nomber of cambie pa Marc-Benson Café, no keda straña si bo haya un carta di abogado pa stroba bo plan. Otro cos ta cu mi ta corda cu tin hende a bin cerca mi y pidi mi registra “su” marca pe na Aruba p’e gana placa. Ora ma puntre pa “su” marca e di “Hard Rock Cafe Aruba”. Ma puntr’e pa su contract cu Hard Rock Cafe internacional of di Merca cu ta dun’e e derecho pa registra e marca y e no por a mustra mi esaki. Duidelijk un caso di mala fe y di kier probecha riba custiya di otro dus m’a pidi e cabayero pa please sali for di mi oficina y no bin nunca mas.

Santa Cruz

Jeon a caba di saca un CD cu e titulo Santa Cruz. Ban analis’e di cerca. E kaft di e CD ta (parce) un diseño original. E diseño ta cay bou di e derecho di autor. E canticanan ta skirbi pa Jeon kiermen e tin e derecho di autor riba e letranan. Tambe riba e areglonan cu el a crea. Awor e no a crea e bario Santa Cruz dus riba e palabra ey e no tin derecho di autor. Jeon ta un nomber artistico y nos ta reconoce como tal. Esey si, o sea e palabra “Jeon” si por clasifica como un marca. Ami no por cuminsa print T-shirt mañan cu su nomber riba dje y of cu si imagen y cuminsa bende y expect e cos ey lo dura largo.

Dr. Rosabelle Illes

Un par di día pasa mi a mira un copia di e tesis cu cual mi amiga Rosabelle “Chuchi” Illes a promove obteniendo e titulo di Ph. D den psicologia. E titulo ta “Between a rock and a hard place”. Dr. Illes a haci un investigacion extenso y a skirbi e tesis. Como tal, e tin e derecho di autor. El a haci uzo di esaki tambe publicand’e como un buki. E titulo principal ta consisti di un frase cu no ta di su creacion pero en combinacion cu e diseño di e cover, esey si ta bira un creacion cu ta protegi pa propiedad intelectual.

Final

Uzandi e dos personanan cu mi a menciona – sin nan permiso – mi a purba di splica y ilustra aspectonan di marca vs derecho di autor segun nos leynan. Te otro siman atrobe. 

 

Share on social media

Facebook
Twitter
LinkedIn