ATL

Trahado sin permiso

Den historia di Aruba nos por mira cu den cada etapa di nos desaroyo economico, mester a trece hende di afo pa por eherce cierto trabou. Pa por a haci esaki, mester a introduci regla. Awendia gobierno ta regula esaki via e departamento DIMAS. Si aplica y sigui regla, tur cos ta cana nechi. Pero toch aki aya nos ta nota cu cos ta bay robes.

Dunado di trabou 

Dunadonan di trabou hopi biaha ta keha. Nan ta keha cu nan no por haya trahado. Nan ta keha cu DIMAS ta tarda hopi, etc, etc. Pero ban nota nan mesun comportacion un tiki mas di cerca.

E permiso

Un stranhero no mag traha na Aruba si e no tin un permiso di trabou. Esaki tur hende sa. Asina mes, ta conoci cu hopi stranhero ta traha sin e perniso aki, o sea di un forma ilegal. Aki tanto e dunado di trabou y esun cu ta traha ta actua robes. Awor tur dos tin 100 motibo pa hustifica pakico nan ta actua asina. Awor nan por bula’riba of bula’bou, echo ta keda cu nan ta actua contra ley. 

Ami si por

Kisas nan no ta worry pero e problema cu esaki ta cu nos leynan t’ey pa pone orden y mantene un comunidad controla y sigur. Na momento cu nos mes scoge pa kibra un regla, nos ta contribui pa crea un desorden. E ora nan ta bisa: mi sa di e regla pero ami mag actua otro! Leuk, pasobra si ta asina un ladron mañan tambe por bisa: mi sa cu mi no mag drenta cas y coy cos di hende pero e regla ey no ta conta pa mi! Claro e ora di otro banda nan ta bisa “no, pero esey ta otro”. Realidad ta cu e no ta otro. Regla t’ey pa wordo aplica y respeta, bo no por scoge ki ora si of ki ora no.

Autoridad y boet

Claro ta facil pa bisa cu ta autoridad mester controla y actua. Esaki ta corecto pero si comunidad mes cumpli cu regla, e ora no tin mester di tanto control di autoridad. Awor, esaki ta sosode door cu dunadonan di trabou sa of ta sinti cu si nan viola e ley aki nada no ta pasa cu nan toch of cu nan no lo wordo gara pa falta di control. Menos grandi e chens di wordo gara ta, mas un persona ta bay pusha pa actua contra e ley.Den ley tin sancion pa esunnan cu ta actua contra e ley. E sancion ta inclui boetnan pisa, pero segun mi e problema ta cu autoridad no ta actua. Si cuminsa parti boet den un forma consistente y firme, ta e ora ey lo por nota cu dunado di trabou ta leumay di biaha pasobra e ta sintie den su saco!  Si a parti boet manera debe ser, gobierno lo a haya hopi placa den caha. Placa cu e ora gobierno por uza bon pa duna mas trabou den gobierno pa asina sigui crece e aparato gubernamental. Los di esey, si Guarda Nos Costa pasa piki un of mas ilegal, e dunado di trabou ta djis busca otro pa tuma nan luga. Tambe pasobra e chens t’ey cu nan no lo bolbe control’s atrobe. Y tambe cu nan no lo haya multa toch!

E trahador awo?

E trahado ilegal tambe ta fout. Nan sa bon bon cu nan no mag di traha sin permiso. Pero obvio nan tambe ta hustifica pakico nan si mag of pakico ta “ok” pa nan haci esaki. Awor si bo a bin aki pa busca un miho futuro, anto bo ta cuminsa pa traha ilegal, no ta parce cu bo ta sali riba un bon pia den e pais aki. Tin cu no ta worry, pa nan e ta worth it y si gara y deporta nan mes di Aruba, den un par di dia despues nan t’aki atrobe pa sigui traha ilegal. Aki tambe sancion y control lo yuda. Mester actua tambe contra esunnan cu ta yuda e ilegal permanece riba nos isla incluyendo esunnan cu ta huur nan luga di biba.

Permiso fia?

Un otro fenomeno cu nos ta nota, ta negoshi cu ta publica aviso pa busca hende pa traha y ta pone como exigencia cu e persona mester tin un permiso valido di trabou. E cos aki ta dificil pa comprende, pasobra un persona cu un permiso valido solamente mag traha legalmente pa su doño di trabou. No pa e bay traha unda cu ta, ki ora cu ta of pa ken cu ta. Un dunado di trabou cu ta pone un aviso asina sa bon bon cu locual e ta haci no ta bon. Aki lo mester bay actua contra e dunado di trabou aki manera e pone e aviso. E trahado cu permiso pa traha pa empresa A y ta bay traha pa empresa B ta risca di perde su permiso y wordo saca for di Aruba. E negoshi atrobe no ta worry mucho pasobra e no ta sintie y mañan ta emplea otro toch.

Cheap bosses

Ma papia un biaha cu un doño di un lounge banda di hotel cu ta keha cu e no por haya hende pa traha waitresss y si e haya mes e ta tarda hopi pa e permiso keda cla. Pero locual e no ta bisa ta cu e ta paga salario minimo. Ya e ora bo no ta haya hende pa traha. Si e paga mas kisas e ora si e por logra recluta hende, hasta local y e ora e no tin di kibra cabes cu DIMAS.

Mas placa

Si gobierno cobra mas placa pa duna permiso y streamline e proceso, esaki por yuda combati ilegalidad. E brother di e lounge lo mester paga mas pa cada permiso pero e sa cu ta hañ’e sigur of e ta paga hende local un miho salario pa e trabou pasobra sin trahado e no por draai e luga.

No AZV

Banda di esaki lo ta bon pa cambia e ley pa asina no laga stranhero cu permiso cay bou di AZV. Laga e compania paga pa un seguro priva of, miho ainda, laga nan paga AZV pa un seguro apart (y mas caro) pa e stranhero cu entre otro un eigen bijdrage y cu ta evalua e salud di e trahado anto a base di esey determina e prima. Esaki e ora lo yuda baha e gasto pa AZV y pa nos yiu di tera en bes di subi esaki door di sigura stranhero mescos cu nos sin cu nan a contribui cu e fondo. Tambe lo evita cu e gastonan ta sigui subi cada biaha un stranhero haya trabou di un forma legal. 

 

Share on social media

Facebook
Twitter
LinkedIn