Como bon Arubiano hopi biaha nos ta bisa of pensa: “well si mi no hacie awer, mañan tambe por”. E siman cu a apsa ki ma wak Presidente Bukele, di Salvador lo a bisa algo manera “dia bo stop di pensa cu mañan no ta un dia mas, pero un dia menos, lo bo wak bda cu otro wowo”. Si Bukele a uza e palabrana ey of nan a uza su imagen pa propaga e mensaje mi no sa. Pero e palabranan por stimula poco reflexion cerca nos tur. E ultimo aki kisas no ta un mal ejercicio. Den esey mi editor-in-chief Patrick riba diasabra anochi cu a pasa ey, celebrando su aniverario ta mandami un WhatsApp pa mi no lubida di e skibi e siguiente columna LEGAL. Ami a kere ja cu no tin corant dialuna cu lo ma haña un dia liber ki, pero nada e kier men diamars LEGAL ta on. E ora ma ma coi e palabrana di Buele y wak con mi por hinke den un contexto pa e columna. E referencia na e pasada di dia hopi luther a trece e aspecto di nos mortalidad den mi mente y cu esey cuminsa brainstorm di con pa presenta esaki den un cuadro legal. Ate ki.
RELACION
Promer cu mi cai drenta cu -un parti di – e cuadro legal di nos ley di herencia nobo, esun cu a renta na vigor per 1 januari 2022 ban wak un rato kisas poco di e motibonan cu ora di parti herencia cos ta mane bruja, bai fe man y tranka mahos. Paso e issuenan no a cuminsa na momento cu por ehempel un ser keri bai laga nos. E ser keri ey a bandona e mundo aki y nos ta desea pa e sosega na paz. Awor mientras e tawata na bida cosnan por a pasa. Lagami uza un ehemplo completamente fictisio. Cual keir semejanza cu cual kier caso en particulas ta puramente un coincidencia.
EJEMPEL
Mami a cria un famia di 4 jiu. Papa a traha na hotel. Mamai a wak, cushinan pa e jiunan y zorg pa e muchanan bai school. On the side mamai a bende bolo cu pandushi pa asina juda bao dilanti paso rina un salario so e cos ta bai poco stroef. E jiu mayor a bai studia na Hulanda, e ajusta bon haña un pareha y a decidí di settle down for good. E di dos jiu tawata asina pega cu e wela cu ta juda pastor na misa cu e a join convento i ta sirbi Señor awor na un mission den un pueblo aleja na Santo Domingo. Su salud no ta mucho bion door di su asma. E di tres ta un pan di dis e no bai convento pero e a keda biba na cas, sempre a juda mamai den cushina y e tawata bai supermercado bai cumpra e ingredientenan pa mami y despues parti bolo cu pandushi rond. E di cuater ta poco mala mucha. Na school caba e a topa poco amistandan dudoso. Leuw leuw dal su cosnan bou di palo y djey e a hop trot de bom den e direcion di e mal caminda. Awor e personajenan aki riba su mes no ta super extraordinario. Cos cu sa pasa y kisas bo ta puntra bo mes awor di con esaki mester bira un issue ora di herencia? Ban wak. Lagami bruha e cos un poco style di fried rice.
FRIED RICE
Ban bruha e cos awor un dia e di 4 jiu (esun poco mala mucha) a discuti y a pusha mamai lague cai net despues cu mamai a nenga di dune e placa cu e a pidie. Pa su mala suerte e jiu mayor tawata na Aruba cu vakantie y a volg tur cos. E sali defende mamai y den e mes rosea a bai riba su ruman y pase un Wil Smith formal. Pero un cos formal. E dos rumanan a lora otro un rato, libra cos den cas, Mamai na joramento. E pareja Hulandes a spanta jama polis (kisas e no conoce e cultura mucho bon ainda). Papai ta brasando mamai bise no worry cu tur cos ta bai sai bon.
Den esey un hende a bati na porta e pareha Hulandes a habri pero no a wak un uniform. “Bent U de politie?” e a puntra e homber para su dilanti. “Nee hoor, mijn naam is Speed Andrade van 24uur. De politie komt zo. Kunt U alvast vertellen wat er aan de hand is?” E ruman mala mucha a wak Speed y a ba riba dje pa puntre ta ki mishe ki nan. Lanta voz cu ne pero bo mes sa e guy Speed ki no ta ria y ta conteste di biaha bise cu esa su storai bon non y di una e ta cumpra su bainanan y bise “ta mi trabouw mi ta haci ki ruman”. Despues e ta dal un stap na banda anto agente di polis Popchi su tras agentenan Kenrick y Tony ta cana llega y pone tur hende para straight. Agentenan a dal e dos rumanan den boei ya nan a hina tur hende warda na Shaba. E pareja Hulandes no por a kere cu nan bai cu su pareja paso e a sal pa juda. Ta e orto so mester a bai cera. E ora ey un security guard di Tierra del Sol a cana llega tambe, aunque un poco laat, pa juda pasobra e tambe tin un badge. Berdad e ta di plastic y en tin zero autoridad pero ya e ta sintie mas polis cu Koyak mes. Lo cual e a logra haci ta nota tur number di auto, saca un selfie on location, drecha su faja y sigui su caminda pa bai stroba hende su paso riba caminda publico sin cu e tin autoridad pa haci esaki. Pero ja algun dia e lo bira polis.
AFTERMATH
Despues di un paar di ora of paar di dia tur hende ta sali. E ruman mayor ta subi avion cu su pareha y bisa Aruba nooit meer! Esun malcria di e dia ey no solemante sigui cu su baina pero a bai di Guatemala pa Guatepeor. E ruman mujer na Santo Domingo a haña e storia via di e otro ruman. E a reza pa tur hende, pordona nan pika. E otro a keda cas sigui cuida mamai cu papai y a pensa boso a wak? Ta ami so a keda para duro banda di mami cu papai.
Despues di tur e bululu ki e ruma soer a bai papia cu pastor y a dicidi di separa su mes di tur material y pa motibo di su salud fragil a traha su testament. Den testament e ta laga tur cos cu e tin of cu e lo por herada pa misa catolico. Asina e por sigui contribui. Despues e manda un carta Aruba cu un oracion, un paar di rosario y e cuenta di banco di Vaticano bisando di su decision y pidi pa respeta esaki.
Bou presion di su pareja cu no kier tende nada mas di Aruba, e ruman mayor a laga sa cu no lo coopera cu ningun partimento di herencia paso e no ta pordona – ni e pusha di mami ni tampoco e Wil Smith cu a laga su caves spin pa basta rato – su ruman. E sa bon bon cu si e ruman ey haña placa di herencia e lo gasta e placa ey den no time cumprando y usando droga. Tambe e ta pensa cu e ruman cu ta na cas mester paga huur paso awor e biba pornada. Esun cu ta na cas a bisa cu e lo sigui cuida mami cu papai mas dilanti lo wak con ta haci pero pa tur hende tene cuenta cu mester juda paga gasto di entierro paso e so no por y by the way ta hopi tempo e tin cu e so ta cuidanan y cu e resto tambe mester contribui cu algo. Siquiera cu e membresía di OPPA y poco placa pa gasolin, vooral awor cu gasolin a subi. Esun malcria no a worry cu nada e di si papai cu mami cera wowo tur cos ta di dje paso e ta e jiu mas chiqiuito y semper a haña tur cos anyway. Su plan ta pa durante e misa laga cambia tur e locknan di cas pa asina despues di entiero niungun hende mas por drenta y dimes e ta bira doño. E lo cuminsa pa ranca y bende tur e tubonan di koper pa e housewarming party cu e ta bai tira pe y pa su brothernan.
ANALYSIS
Si nos wak un rato ki tur legalmente a pasa kinan nos por constata cu:
- Ruman 1 no lo coopera cu un partimento di herencia den forma amistoso. Tambe e ta pensando d aowr cana riba placa di hur. Su pareja a recorde cu “Aruba nooit meer en jij hebt ook rechten”.
- Ruman 2 a laga tur cos den man di señor y si e fayece promer cu su mayornan su parti lo bai pa Vaticano. E no a pesna mas leuw con esaki lo mester bai. Pero ora toca esaki y con esey lo mester bai den practica (parcialmente) lo cai bou di ley canonico y mester somehow haña un firma di (un representante di Papa di Roma. E unico na Aruba cu misa cu por juda cu esaki ta Pastor Toti di Paradera cu ta un colega jurista tambe y cu ta carag e titulo di Juris Canonici Licentiata. Un titulo cu ta world otorga door di universidadnan pontifico y facultadnan ecleastico di ley canonico.
- Ruman 3 ta mane keto ey pero ta pensa si cu tur otro hende a coi nan caminda, laga mamai cu papai pa na cuenta anto lague su so pa haci sacrificio. Keda sin traha famia pa juda na cas entre otro. Eigenlijk e ta hanja cu ta logico cu e cas lo keda pe. Normaal toch?
- Ruman 4 si sigui asina kisas e wordo hinka of tira por alli pa motibo di droga den cual caso cual kier jiu cu e por tin por alli lo cai den wega of sino pe tempo ey e ta bou di curatela anto e mes legalmente no mag firma niungun documento legal mas.
Y AWOR?
Djis mirando e analysis aki nos por anticipa cu si cos sigui asina dia di lllega e dia pa parti herencia e cos lo no bai di e facil ey of si? Haña sa mas den bo (unico) columna LEGAL den un siguiente Trempan.